«Είμαστε όλοι Ελληνες» αναφωνεί ο Πέρσι Σέλλευ στο εμβληματικό του ποίημα Hellas και εξηγεί εισαγωγικά την καταγωγική σχέση του Ευρωπαϊκού κόσμου: «Οι νόμοι μας, η λογοτεχνία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας, έχουν όλα τις ρίζες τους στην Ελλάδα. Αν δεν ήταν η Ελλάδα, η Ρώμη – διδάσκαλος, κατακτητής ή και μητρόπολη των προγόνων μας – δεν θα έφερνε καμία φώτιση μονάχα με τα όπλα της, και μπορεί ακόμα να ήμασταν βάρβαροι και ειδωλολάτρες». Ο Άγγλος ποιητής δεν ένιωθε μόνο πατρίδα του την Ελλάδα, αλλά με το έργο του συνέβαλε στη στράτευση των Ευρωπαίων υπέρ του Ελληνικού Αγώνα. Ως γόνος αριστοκρατικής οικογενείας, ο Percy Bysshe Shelley (Σάσσεξ 1792 – Λιβόρνο 1822) έλαβε μια παιδεία κλασική στο Ήτον και στην Οξφόρδη. Αντισυμβατικός από τα εφηβικά του χρόνια, εξέδωσε το φυλλάδιο «Η Αναγκαιότητα της Αθεΐας», με αποτέλεσμα να αποβληθεί από το Πανεπιστήμιο, ο πατέρας του να τον αποκληρώσει και να θεωρηθεί αντιδραστικός. Παρόμοια, η προσωπική του ζωή ήταν τρικυμιώδης και μετά από έναν αποτυχημένο γάμο, κατέφυγε με τη δεύτερη σύζυγό του, Μαίρη Σέλλευ - γνωστή μετέπειτα από τη γοτθική νουβέλα «Φρανκενστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας» -, στη Γαλλία, στην Ελβετία και την Ιταλία. Το ζεύγος ταξίδεψε το 1818 σε διάφορες πόλεις, μεταξύ των οποίων η Φλωρεντία, η Ρώμη και η Πίζα, που αποτελεί σημαίνοντα σταθμό για την ανάδειξη του Φιλέλληνα Σέλλευ. Εκεί, ο ποιητής ήλθε σε επαφή με τον επονομαζόμενο «κύκλο της Πίζας», μία ομάδα ανθρώπων συσπειρωμένη γύρω από τον Μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας, Ιγνάτιο, η οποία επιδίωκε ενεργό ρόλο στα ελληνικά πράγματα. Ανάμεσά τους συναντάμε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, ο οποίος εργάστηκε με τους Σέλλευ υπέρ της Ελληνικής Επανάστασης με φλογερές παρεμβάσεις στο Βρετανικό Τύπο. Παράλληλα, ο ποιητής μεταλαμπάδευσε τον ενθουσιασμό του για την ελληνική υπόθεση στον Bύρωνα, ο οποίος τότε ήταν απορροφημένος με το ιταλικό επαναστατικό κίνημα των καρμπονάρων. Βασισμένος σε ειδησεογραφικές μαρτυρίες και πληροφορίες που αποκτούσε μέσω του Μαυροκορδάτου, o Σέλλευ συνέθεσε το φθινόπωρο του 1821 ταχύτατα και «αυτοσχεδιαστικά», όπως έλεγε, ένα ποίημα 1100 στίχων υπό τον τίτλο Hellas, που αφιέρωσε στον Μαυροκορδάτο. Το έργο εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 1822, με την ελπίδα ο αντίκτυπος που θα είχε στο αναγνωστικό του κοινό θα οδηγήσει στην αποστολή όπλων και χρημάτων στην επαναστατημένη Ελλάδα. Δυστυχώς, ο πρόωρος και τραγικός του θάνατος δεν του επέτρεψε να υλοποιήσει το όνειρό του και να επισκεφθεί την πατρίδα της ψυχής του. Ένα μήνα πριν κλείσει τα τριακοστά του γενέθλια, ο Σέλλευ πνίγηκε εν μέσω ξαφνικής θυέλλης στον κόλπο Λα Σπέτσια, επιστρέφοντας από το Λιβόρνο με το σκάφος του, Δον Ζουάν (τίτλος σατιρικού έπους του Μπάιρον). Όμως, τόσο ο Πέρσι όσο και η Μαίρη, επηρέασαν καθοριστικά τον φιλελληνικό προσανατολισμό του Λόρδου Βύρωνα, ο οποίος μετά τον θάνατο του Σέλλευ, αποφάσισε να κατέβει στην Ελλάδα (1823) και να προσφέρει τη ζωή του στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Οι δύο κορυφαίοι του ρομαντισμού συναντιούνται στην καρδιά της Αθήνας, στην Πλάκα, καθώς το όνομα του μεγάλου ποιητή φέρει ο ιστορικός δρόμος που τέμνεται με την οδό Βύρωνος. Από το σημείο συνάντησης των δύο δρόμων, μπορεί κανείς ανεμπόδιστα να ατενίζει την Ακρόπολη.

Γιώργος Μυλωνάς

Ιστορικός της Τέχνης